“Flipped is niet divers genoeg”, zegt de projectleider
Het is voorjaar 2021. Hij reageert op ons voorstel voor een leerprogramma over het thema Inclusie en Diversiteit. Ons plan wordt goed ontvangen, maar we krijgen de opdracht niet. Het management vindt ons team niet divers genoeg, want: vrouw en wit. “Je kunt geen materiaal ontwikkelen over dit thema”, onderbouwt de projectleider, “als je eigen team niet divers is.”
De afwijzing emotioneert me. Maar waarom?
Ja, Team Flipped bestaat op dat moment voornamelijk uit witte vrouwen. Maar we verschillen op zo ongeveer alle andere vlakken.
En trouwens: hebben Judith en ik, co-owners van Flipped, niet keihard gevochten? Tegen alle vooroordelen, afwijzingen en aannames die mensen hebben rondom vrouwelijke managers en bedrijfseigenaren?
Ik kan niet goed verklaren wat me nou zo dwarszit.
Vind ik dat de projectleider gelijk heeft en kan ik dat niet verkroppen? Of vind ik dat hij ongelijk heeft omdat mijn team wél divers is – en ben ik beledigd?
Fast forward naar mei 2022
Een hogeschool vraagt of Flipped een programma rondom diversiteit en inclusie kan ontwikkelen. Ik word direct onrustig, want tja:mijn team is niet divers. “Drie keer raden wie er afgewezen zal worden”, galmt het door mijn hoofd.
Maar de online kennismaking is warm en welkom, met oog voor ieders achtergrond, bijdrage en rol.
Als ik de laptop dichtklap, moet ik denken aan de schnitzel van Gorki
In 2012 bezocht ik het Joods Museum in Berlijn. In de museumwinkel kocht ik servetten met een uitspraak van de Russische schrijver Maxim Gorki: “Man muss nicht in der Bratpfanne gelegen haben, um über ein Schnitzel zu schreiben.”
Je hoeft niet in een koekenpan te hebben gelegen om over een schnitzel te schrijven.
De tekst resoneerde destijds bij mij, dus de servetten gingen mee naar huis.
Een dikke 10 jaar later voel ik me erdoor gesteund.
En we krijgen de opdracht.
Eerst gaan we in gesprek. Met studenten, docenten en medewerkers
Zowel ervaringsdeskundigen als inhoudsdeskundigen. Zowel Caribische studenten als biculturele en internationale studenten. Zowel docenten van het vak Cross Cultural Communication als docenten die ver van het thema doceren.
Samen onderzoeken we wat inclusie en diversiteit betekenen, binnen en buiten de muren van de hogeschool. En we beginnen met twee basisvragen: Wat is inclusie en Wat is diversiteit.
Wat is inclusie?
Enkele antwoorden van medewerkers en studenten:
- Dat ieder mens erbij hoort, een plek heeft
- Dat iedereen mee mag doen, mee kan doen en meedoet
- Dat ieder mens zich thuis voelt, gezien, herkend en erkend
- Inclusie draait om kansengelijkheid
- Het is geen feit, wel heel belangrijk
- Het is niet vanzelfsprekend
- Inclusie is de norm
- Elkaars verschillen waarderen
Wat is diversiteit?
Enkele antwoorden van medewerkers en studenten:
- De kenmerken waarop mensen van elkaar verschillen
- Diversiteit is een feit
- Een vanzelfsprekend uitgangspunt
- Een mix van achtergronden en culturen
- Alle variatie onderling
- Afwisseling
- Biodiversiteit, maar dan van mensen
We krijgen veel antwoorden, maar die roepen minstens zoveel vragen op
Een student schrijft: Inclusie voegt waarde toe aan diversiteit.
Maar ja, hoe precies? Wat moet wie daarvoor doen? Wanneer ben je inclusief? Waar begint het en waar eindigt het? En kan je álles inclusief aanvliegen?
Een docent zegt: Bij diversiteit denk je vaak aan cultuur, want juist culturen verschillen.
Maar wat is cultuur? Is dat landen en religie? Taal en kleding? Gewoontes en sociale gebruiken? Rituelen en tradities? Opvoeding, normen en waarden? Zwart en wit? Er zijn zoveel andere kenmerken waarop mensen divers zijn:
- Leeftijd
- Gender
- Fysieke mogelijkheden
- Neurodiversiteit (ADHD, Dyslexie, hoogsensitiviteit)
- Seksuele oriëntatie
- Woonmilieu
- Sociaal milieu
- Politieke voorkeur
- Geloofsovertuiging
- Levensstijl
- Opleidingsniveau
- Vakgebied
- Geletterdheid
En groepen mensen met bepaalde kenmerken kunnen op zichzelf weer een subcultuur vormen, zoals hooligans of skaters.
Wie of wat bepaalt eigenlijk welke cultuur je hebt, of tot welke cultuur je behoort? Wie mag iets zeggen en vinden over ‘een cultuur’? Zijn dat alleen diegenen die ook ‘die cultuur’ hebben of ertoe behoren? En hoe bewust ben je je van je eigen cultuur, en hoe je die vertegenwoordigt?
De opdrachtgever tipt me het boek De Corporate Tribe
De auteurs Braun en Kramer definiëren cultuur als volgt:
“Een cultuur is een geheel van binnen die context volstrekt logische patronen, gebruiken, procedures en wetten. (……)
Cultuur is niet aangeboren, maar ontstaat tussen mensen. Mensen bepalen samen hoe ze het leven vormgeven en geven antwoord op vragen hoe zij het best kunnen omgaan met tijd, hiërarchie, schaarste, liefde, et cetera. Als klein kind krijg je de manieren van doen en kijken met de paplepel ingegoten.
Cultuur is iets wat mensen elkaar aanleren. Het is dat wat geleerd, gedeeld en doorgegeven wordt, tussen mensen en generaties. Wist je bijvoorbeeld dat we een jongetjesbaby iets ruiger optillen dan een meisjesbaby? En dat we tegen jongens vaker zeggen ‘wat ben je stoer’ en tegen meisjes ‘wat ben je mooi’? Hierin zie je hoe we al heel snel van onze omgeving leren hoe we moeten kijken en duiden, wat handig gedrag is en wat niet.
Cultuur gaat over aangeleerd gedrag. Cultuur wordt geleerd, gedeeld en doorgegeven van generatie op generatie. Cultuur zit zó diep verankerd in het denken van een groep mensen, dat het moeilijk is om outside the box van het eigen cultuurpatroon te denken.”
(Braun & Kramer, 2020)
Kortom, cultuur is een verzameling intermenselijke aannames, overtuigingen, regels en omgangsvormen. Het zijn de onzichtbare lijntjes tussen individuen.
Ik moet weer denken aan Gorki’s schnitzel
“Man muss nicht in der Bratpfanne gelegen haben, um über ein Schnitzel zu schreiben.”
Niet iedereen heeft dezelfde achtergrond, levenservaringen of perspectieven. Toch kun je altijd een waardevolle bijdrage leveren aan een onderwerp.
Hoe? Door…
- samen te werken met inhouds- én ervaringsdeskundigen
- aandacht te hebben voor de waarde van ieders rol
- publiekelijk onwetend te zijn
- de denkpatronen van inhouds- en ervaringsdeskundigen te bevragen
- je eigen denkpatronen te bevragen
- nieuwsgierig te zijn
- vragen te stellen
- onbevooroordeeld te luisteren naar de antwoorden
- je in te leven in de ander
- te proberen standpunten te begrijpen
- te ontleren en te leren
Gaandeweg de opdracht kom ik tot een belangrijke conclusie: diversiteit is een gegeven, maar inclusiviteit is een keuze
Diversiteit is een natuurlijk aspect van menselijke samenlevingen. Maar het realiseren van inclusiviteit vereist een actieve inzet. Het gaat om de wil om een omgeving te creëren waarin alle individuen zich betrokken voelen. Waarin je verschillende perspectieven waardeert.
Diversiteit is worden uitgenodigd op het feest. Inclusiviteit is gevraagd worden om te dansen, zei Vernā Myers, een bekende inclusie strateeg.
De projectleider die ons afwees, schrapte ons van de gastenlijst. En inmiddels weet ik: dat is precies wat mij zo emotioneerde.
