Heb je het boek van Elke Wiss, Socrates op Sneakers, al voorbij zien komen of gelezen? De socratische gesprekstechniek is populair. Het biedt ruimte om ideeën te onderzoeken en daar een vruchtbaar gesprek over te voeren. De bedoeling is een gemeenschappelijk antwoord of een beslissing die bijdraagt aan het goede. Wat goed is bepaal je met elkaar. Klinkt al aardig, toch?
Socratische vraag
Aan de start van een socratisch gesprek staat een socratische vraag. Deze vraag blijft tijdens het hele gesprek centraal staan: over wat onze normen en waarden zijn, wat hier nu écht wezenlijk is of wat onze grondbeginselen zijn. Nee, niet of je nog een kopje gemberthee met kurkuma wilt. Dat niet.
Socratisch gesprek
In een socratisch gesprek ga je samen op zoek naar een antwoord. Je doet dit door de vraag te koppelen aan een concreet voorbeeld uit eigen ervaring. Dit maakt dat je niet in abstracte termen blijft hangen.
Stappenplan voor een socratisch gesprek
Een socratisch gesprek verloopt via zeven stappen. De eerste stap is dus het formuleren van een socratische vraag. Vervolgens doorloop je een aantal onderzoekstappen. Stap zeven, de laatste stap, is consensus. Het gesprek is niet klaar, voordat consensus is bereikt.
Cursussen socratische gespreksvoering
Na twee cursussen socratische gespreksvoering ontdekte ik dat de losse technieken voor mij makkelijker toepasbaar zijn. Ze helpen mij om mooiere gesprekken te voeren, om gesprekken te verdiepen. En daarmee onze opdrachtgevers een stap vooruit te helpen.
Vraag van een opdrachtgever
In de praktijk: “Tien jaar geleden hebben onze gastheren- en gastvrouwen een training Gastgerichtheid gevolgd. We hebben dat sindsdien niet ‘onderhouden’. Ook nieuw ingestroomde medewerkers zijn niet getraind. Kan je ons helpen met een nieuwe gastgerichtheidtraining?”
Mijn L&D-hoofd draait direct overuren:
- Wat is het probleem dat jullie willen oplossen?
- Wat verstaan jullie onder gastgerichtheid?
- Wanneer zijn jullie tevreden?
Maar dan verschijnt Socrates in mijn hoofd. Met slippers aan, vreemd genoeg.
Hij zegt niks. Ik vertraag.
“In een socratisch gesprek gaat het altijd over concrete voorbeelden uit eigen ervaring. Dit maakt dat we niet in abstracte termen blijven hangen.”
Oh, ja. Gastgerichtheid: hoe abstract wil je het hebben?
Ik stel de vragen niet. En gooi het over een andere boeg:
“Jullie zeggen dat het tijd is voor een nieuwe gastgerichtheidtraining. Kunnen jullie concrete voorbeelden geven uit eigen ervaring, binnen jullie eigen werkpraktijk, waaruit blijkt dat het tijd is voor een training Gastgerichtheid?”
Er volgen prachtige voorbeelden, pijnlijke voorbeelden ook, maar wel illustratief voor waar we het met elkaar over hebben. Wat hier écht wezenlijk is.
Ik vraag door op de voorbeelden. Naar feiten:
- Wat zag je iemand doen?
- Waar zat of stond hij?
- Wie was erbij? Wat deed jij?
Én naar gevoel:
- Hoe voelde jij je toen je dat zag gebeuren?
Zoals ik dat van Socrates had geleerd. Op basis van dit gesprek gingen we met elkaar aan de slag. Samen onderzoekend: met kleine stappen richting een antwoord dat bijdraagt aan het goede.
Socrates roert in mijn gedachte door zijn cappuccino. Hij ziet dat het goed is.